Kierunek studiów: Jednolite studia magisterskie — teologia kapłańska
Forma zaliczenia: egzamin + zaliczenie bez oceny
75h kontaktowych (30h wykład i 45h ćwiczenia), 100-135h pracy własnej studenta, 7 ECTS
Ukazanie moralności jako jednego z podstawowych wymiarów egzystencji i natury człowieka. Zapoznanie z problematyką etyczną, którą podejmowali myśliciele różnych epok i nurtów filozoficznych w kręgu kultury europejskiej (euroatlantyckiej) oraz przygotowanie do analizy i świadomego wyboru postaw wobec współczesnych problemów i sytuacji moralnych jako filozoficzny fundament teologii moralnej. Zapoznanie z podstawowymi kierunkami etycznymi oraz specyfiką problemów moralnych i argumentacji stosowanej w etyce (prezentując przedmiot etyki, jej stosunek do dyscyplin pokrewnych, zwł. do teologii moralnej, oraz główne nurty myśli etycznej – od starożytności po czasy współczesne). Systematyczna prezentacja podstawowych zagadnień etycznych w duchu personalizmu funkcjonującego w kręgu kultury chrześcijańskiej, zwłaszcza dorobku św. Tomasza z Akwinu, oraz aktualne problemy etyczne, głównie z zakresu bioetyki.
Zagadnienia szczegółowe:
- status metodologiczny i historia etyki:
- zagadnienia wstępne: specyfika dobra moralnego, definicja etyki, różnica pomiędzy etyką normatywną a etyką opisową (w tym zwłaszcza znaczenie psychologii i socjologii moralności), etyka a filozofia (zwłaszcza filozofia człowieka), etyka a teologia moralna (w tym doniosłość podstawowych intuicji moralnych w etycznej doktrynie chrześcijaństwa), norma moralności jako kryterium odróżniania dobra i zła moralnego, etyka a metaetyka (w tym kognitywizm a nonkognitywizm/akognitywizm);
- zagadnienia systematycznie prezentowanej etyki normatywnej:
- etyka ogólna a etyka stosowana, znaczenie kazuistyki, ogólny charakter norm moralnych a skomplikowanie szczegółowych sytuacji, znaczenie autorytetu i samowychowania w kształtowaniu właściwych postaw moralnych;
- czyn i jego specyfika, decyzja i proces jej kształtowania; wolność a konieczność i przymus, przeszkody ograniczające świadomość i wolność ludzkich czynów;
- spór o normę moralności (eudajmonizm, deontonomizm, personalizm), specyfika i zasadność personalizmu etycznego; Bóg jako ostateczna norma moralności, jako źródło oraz cel ostateczny i sens ludzkiego życia;
- źródła moralności czynu (tzw. fontes moralitatis): cel przedmiotowy, cel podmiotowy, okoliczności; dobroć a słuszność czynu; cel a środki doń prowadzące;
- prawo naturalne i jego struktura (za św. Tomaszem z Akwinu), skłonności naturalne człowieka i ich etyczne znaczenie, prawo naturalne a prawo stanowione, prawa człowieka, przemiany moralne a przemiany obyczajowe; czy i w jakim sensie możliwy jest postęp moralny?;
- sumienie jako praktyczny akt rozumu w opozycji do sprowadzania sumienia do manifestacji emocji (D. Hume) lub nacisku zewnętrznego (S. Freud); sumienie aktualne i habitualne, sumienie jako subiektywnie ostateczna norma moralności (obowiązywalność sumienia błędnego?); błędy sumienia; znaczenie „złotej reguły”, wychowanie sumienia, sumienie a autorytet (boski i ludzki); relatywizm a tolerancja, klauzula sumienia;
- cnoty (w ujęciu Arystotelesa i św. Tomasza z Akwinu); cnoty kardynalne i przyporządkowanie im innych cnót (cnoty integralne, gatunkowe, pokrewne); szczególne znaczenie cnoty roztropności jako „woźnicy cnót” oraz miłości jako forma virtutum; sprawiedliwość i jej odmiany;
- grzechy i wady, klasyfikacja grzechów (aktów moralnie złych), grzech a błąd, grzechy (wady) główne; charakter moralny;
- etyka społeczno-polityczna i gospodarcza;
- idea etyk zawodowych i jej ważniejsze formy;
- bioetyka: podstawowe informacje z biologii na temat początków i procesu dojrzewania ludzkiej istoty w łonie matki aż do momentu narodzenia; życie ludzkie jako wartość podstawowa i ochrona poczętej ludzkiej istoty; problem eutanazji, samobójstwa, kary śmierci; troska o zdrowie a eugenika w perspektywie transhumanizmu;
