Filozofia przyrody i przyrodoznawstwa

Kierunek studiów: Jednolite studia magisterskie- teologia kapłańska

Forma zaliczenia: egzamin + zaliczenie bez oceny

---

60h kontaktowych (45h wykład i 15h ćwiczenia), 115-150h pracy własnej studenta, 7 ECTS

Przedmiot prezentuje główne zagadnienia filozoficzne dotyczące własności i natury świata materialnego w kontekście osiągnięć nauk przyrodniczych. Uzyskany w ten sposób filozoficzno-przyrodniczy obraz świata stanowi podstawę dla dalszego studium nad jego naturą w perspektywie ustaleń teologicznych i pozwala na zharmonizowanie go z właściwie interpretowanym przekazem biblijnym w ramach teologii stworzenia i teologii objawienia. Strukturę całości zajęć wyznaczają trzy główne obszary tematyczne: (1) przyrodoznawstwo; (2) filozofia przyrodoznawstwa; (3) filozofia przyrody. Zagadnienia dotyczące przyrodoznawstwa stanowią podstawę dla prezentacji tematów z zakresu filozofii przyrodoznawstwa i filozofii przyrody zgodnie z przyjętym podstawowym założeniem, że obecnie nie można prawidłowo rozumieć świata materialnego, abstrahując od ustaleń nauk przyrodniczych oraz bez właściwego pojmowania ich statutu epistemiczno-metodologicznego. Ze względu na to, że studia z zakresu filozofii są ukierunkowane na zdobycie formacji teologicznej (a także duszpasterskiej) i dostosowane do jej wymagań, całość wykładu służy ukazaniu istotnych wątków dotyczących światopoglądowego kontekstu nauk przyrodniczych, związków przyrody z ludzką działalnością oraz uwypukleniu zagadnienia relacji między naukowo-przyrodniczym i teologicznym obrazem świata. Studium to pozwala uzyskać najważniejsze informacje na temat aktualnego przyrodniczego (naukowego) obrazu świata i filozoficznych aspektów jego rozumienia; rozpoznać specyfikę problemów i dyskusji filozoficznych dotyczących przyrody oraz zależności (komplementarność) pomiędzy naukowym, filozoficznym i teologicznym obrazem świata. Dostarcza narzędzi do krytycznej oceny jednostronnego postrzegania rzeczywistości w duchu naturalizmu, materializmu i scjentyzmu.

Zagadnienia szczegółowe:

• fenomen nauk przyrodniczych i ich znaczenie dla obrazu świata: historyczne spojrzenie na rozwój przyrodoznawstwa; obraz świata w najważniejszych współczesnych teoriach naukowych; nauka a postęp i zagrożenia cywilizacyjne;
• filozofia przyrody i filozofia przyrodoznawstwa w kontekście innych nauk filozoficznych, nauk przyrodniczych i teologii: przedmiot, metoda, specyfika, cele, zarys historii rozwoju, wzajemne relacje;
• filozofia poznania naukowo-przyrodniczego: charakterystyka metody nauk przyrodniczych i ich status poznawczy, hipoteza naukowa, teoria naukowa, model naukowy, główne koncepcje i stanowiska w filozofii nauk przyrodniczych, naturalizm i redukcjonizm nauk przyrodniczych, realizm i antyrealizm;
• przyrodniczo-filozoficzna problematyka materii, czasu i przestrzeni: koncepcje bytu materialnego; dawne i współczesne koncepcje czasu i przestrzeni;
• przyrodniczo-filozoficzna problematyka kosmologii: struktura wszechświata, pochodzenie i rozwój wszechświata, modele kosmologiczne;
• przyrodniczo-filozoficzna problematyka zjawisk i natury mikroświata: zarys fizyki kwantowej, główne problemy filozoficzne dotyczące zjawisk fizyki kwantowej;
• przyrodniczo-filozoficzna problematyka życia biologicznego: fenomen i istota życia; pochodzenie życia; ewolucja życia;
• zagadnienie prawidłowości zjawisk przyrody w świetle ustaleń współczesnego przyrodoznawstwa i filozofii przyrody: wyjaśnianie naukowe a filozoficzne, prawa przyrody, determinizm, indeterminizm, przypadek, celowość, cud;
• przyrodnicze i filozoficzne aspekty ekofilozofii: człowiek jako element przyrody, przyroda a świat wartości, kryzys ekologiczny i możliwości jego przezwyciężenia;
• światopoglądowy kontekst przyrodoznawstwa: główne historyczne i współczesne spory i dyskusje na styku przyrodoznawstwo – teologia; kształtowanie się i współczesne
• stanowiska dotyczące relacji nauka – religia; teologiczne znaczenie działalności naukowej; naukowy a religijny obraz świata materialnego.